مطالعه تغییرات زمانی الگوهای فشار در ایران

به منظور شناسایی تغییر اقلیم در ایران، الگوهای فشار سطوح بالای جوی مطالعه شد. ابتدا با استفاده از داده های ارتفاعی روزانه سه سطح عمده جوی 500، 700 و 850 هکتوپاسکال در دوره 1948-2010 برای محدوده 10 تا 70 درجه شمالی و 10 تا 80 درجه شرقی، مراکز فعالیت شناسایی شدند. روش تحلیل مولفه های اصلی برای تعیین مراکز فعالیت استفاده شد. نتایج نشان داد 7 مولفه عمده با یکدیگر نزدیک به 90 درصد واریانس را توجیه می کنند. در ادامه با استفاده از دا ه های روزانه دما و بارندگی در ایستگاههای سینوپتیک بالاتر از 30 سال دوره آماری در ایران، کانون های کنترل کننده اقلیم ایران تعیین گردید. همبستگی ها بین پارامترهای مهم اقلیمی ( دما و بارندگی) و نمرات عاملی نشان داد که سه کانون مهم، اقلیم دوره سرد سال در ایران را کنترل می کنند. این کانون ها شامل سیبری، شمال دریای خزر و مدیترانه شرقی می باشند. همچنین مکانیسم کنترل کننده اقلیم ایران توسط هر کدام از کانون های کنترل تعیین شد. با استفاده از نمرات عاملی، روزهای مرکب بالاتر از صدک 95/0 به عنوان نماینده الگوی فشار فاز مثبت کانون کنترل و پایین تر از صدک 5/0 نماینده الگوی فاز منفی می باشد . تغییرات کانون های مهم کنترل کننده اقلیم ایران با استفاده از تحلیل سری های زمانی هر کانون مشخص شد. نتایج نشان داد که سری های زمانی کانون های مهم کنترل کننده اقلیم ایران در طول دوره مطالعه تغییر معنی داری را نشان نمی دهد و فقط در اطراف میانگین نوسان دارند. همچنین برای دقت بیشتر این سری های زمانی به مدل های باکس جنکینز وارد شدند که خود همبستگی منفی بالایی مرتبه اول در سری زمانی همه کانون ها وجود دارد و این نشان می دهد که کانون های کنترل اقلیم ایران از نوسان سالانه برخوردارند. نتایج نهایی نشان داد که تغییر اقلیمی در سطوح بالای جو ایران اتفاق نیفتاده است و تغییرات در اقلیم سطح زمین در ایران مرتبط با فعالیت های انسانی بوده که نیاز به مطالعه دارد.